कञ्चनपुर बेलौरीमा भीमदत्त पन्तको ६७ औ स्मृति दिवस मनाईयो, को हुन भीमदत्त पन्त ?

-सुनिलकुमार लो
कञ्चनपुर, १७ साउन ।
कञ्चनपुरको बेलौरीमा सहिद भिमदत्त पन्तको ६७ औं स्मृति दिवस मनाईएको छ । बेलौरी स्थित सहिद पन्तको शालीकमा माल्यार्पण गरि स्मृति दिवस मनाईएको हो । सो अवसरमा नेकपा क्षेत्रीय संयोजक पल्लवराज भट्ट, नेकपा बेलौरी नगर कमिटीका पदाधिकारी तथा कार्यकर्ताहरु, जननिर्वाचित व्यक्तित्वहरुको उपस्थिति थियोे ।

"कि जोत हलो, कि त छोड थलो, हैन भने हुने छैन तेरो भलो" भन्ने नारा दिदै शोषक सामन्त वर्गका विरुद्ध गरीब किसानहरुलाई एकजुट पार्दै अघि बढेका भीमदत्त पन्तलाई तत्कालीन सरकारले ६७ बर्ष अघि हत्या गरेको थियोे ।

को हुन भीमदत्त पन्त?
सुदुरपश्चिम प्रदेशको डडेल्धुरा सदरमुकाम नजिकै रहेको हालको अमरगढि नगरपालिका कारिगाउँमा भीमदत्त पन्तको पीता तारानाथ पन्त र माता सरस्वती देवीबाट वि.सं. १९८३ साल मंसिर १० गते उनको जन्म भएको थियोे । उनी १५ वर्षको उमेरमा भारतको सिंघाईबाट म्याट्रिक पास गरेर नेपाल फर्के। डडेल्धुराको विरखन भन्ने ठाउँमा संस्कृत पाठशाला खोले। त्यसपछि उनले तल्लो सोरठ र रूपालमा पनि पाठशाला खोले। २००१ सालमा भारत पढ्न गएका पन्त अङ्ग्रेज हटाउने आन्दोलनमा लाग्दा पक्राउ परी २००३ सालमा छुटे। उनले डडेल्धुराको शैक्षिक विकास एवं सामाजिक परिर्वतनका लागि प्रमुख भूमिका निर्वाह गरेका थिए। उनले आफूले दलितहरूको घरमा खाना खाएर छुवाछुत अन्त्यको घोषणा गरेका थिए।
भीमदत्त पन्तको विवाह ११ वर्षको उमेरमा पार्वतीदेवीसँग भएको थियोे । पार्वतीदेवीबाट भीमदत्तका दुई छोरा र एक छोरी जन्मे पनि कोही जीवित रहेनन्।

राजनीतिक यात्रा :-
नेपाल फर्केर २००६ सालमा उनले नेपाली कांग्रेस पार्टीको सदस्यता लिए। २००८ सालको किसान आन्दोलनमा मतभेद आएपछि काङ्ग्रेस पार्टी छाडे। त्यसपछि कम्युनिष्ट पार्टीतिर लगाव राख्दै गरेका पन्तले २००९ सालमा काठमाडौं आएर पार्टीसँगै सम्पर्क गरे। सामन्ती संस्कारका विरुद्ध आफ्नै घरबाट विद्रोह गर्ने पहिलो व्यक्ति पनि भीमदत्त पन्त नै थिए । अन्याय सामाजिक भेदभाव सहन नसक्ने भीमदत्त पन्तले २००७ सालदेखि आन्दोलनको शुरुवात गरेका थिए । गरीब दलित जनजाती किसानहरुलाई संगठित गरी राणा विरोधी आन्दोलनमा संलग्न गराउन भीमदत्त पन्तको ठूलो भूमिका रहृयो । तर २००७ सालको राजनीतिक परिवर्तनपछि कांग्रेसले गरेको व्यवहार उनलाई मन परेन । उनले क्रान्ति पूरा भएको छैन भनि राणासँग मिलेर बनाएको सरकारको बिरोध गरे । परिवर्तनको पक्षमा स्पष्ट अडान भएका भीमदत्त पन्तले दलित मगर र थारुहरु संगठित गरि मुक्ति सेना गठन गरे । नेपालगञ्जका गौरीलाल र रुपिसिंह दुई जना सेनाका कमान्डर थिए ।
उनको विद्रोहको शक्ति देखेर सरकार डरायो । तत्कालीन सरकारले उनको विद्रोह दवाउन भारत सरकारलाई सहयोग माग्यो । फलस्वरूप भारत सरकारले मार्न सेना पठायो । भारतीय सेना र नेपाली सेनाको संयुक्त प्रयासमा उनलाई डडेलधुरा जिल्लाको जोगबुढाको बिर्खमको जंगलमा गोली हानी मारिएको थियो । पन्त लुकेको ठाउँ उनकै साथीले देखाएको भन्ने भनाई छ ।
उनलाई २०१० साल श्रावण १७ गते पक्राउ गरियो र भोलिपल्ट स्थानीय सामन्तीहरूको मदतमा सिपाहीद्वारा टाउको काटेर मारियो । पछि उनको टाउको काटि डडेलधुराको चोकमा झुन्ड्याइएको थियो । भिमदत्त पन्तको मृत्युले पुरै गाउँ शोकमा डुबेको थियो ।
किसान नेता पन्तले गरेका आन्दोलनबारे खोज गरेर प्रकाशन भएका पुस्तकहरुमध्ये लेखक तथा प्राध्यापक कल्याण ओझाको २०६३ मा प्रकाशित "शहीद भीमदत्त पन्त" नामक कृति निकै चर्चित छ । उक्त कृतिमा उल्लेख भए अनुसार अन्याय र भेदभाव सहन नसक्ने स्वभावका भीमदत्त पन्तले २००७ साल देखि नै आन्दोलनको सुरुवात गरेका थिए । "उठ जाग रे, नेपाली नव जवान जागरे, नेपालमा तमु म, नेपाल देशलाई स्वतन्त्र बनाउँ रे" आदि उनका देशभक्ति गीत चर्चित रहेका थिए । त्यस्तै स्थानीय भाषाको "बम्बै जाने रेलगाडीमा दिल्लीको माल आयो, गरीबका दिन आया ठालुको काल आयो"  भन्ने उनका गीत अझै पुराना मानिसहरू सम्झन्छन ।